4. DE KLEINE GESCHIEDENIS VAN JAN VAN DER PUTTEN. ONTMOETING IN MEXICO

Net als het land is Mexico-stad een stad van enorme tegenstellingen tussen arm en rijk. De rijken zijn er vele malen rijker en de armen vele malen armer dat bijvoorbeeld in Nederland. 

Jan gaat naar Venezuela, het enige fatsoenlijke -min of meer democratische land dat overblijft om zich te vestigen. Eigenlijk heeft hij genoeg meegemaakt om te vertrekken, maar ook weer niet. Hij schrijft teveel gegrepen te zijn door Latijns Amerika. “Ik had sterk het gevoel dat mijn Latijns-Amerikaanse verhaal nog niet af is. Ik wilde het niet afsluiten met de inktzwarte bladzijden van de laatste jaren. Ik wilde graag wachten op betere tijden.” (blz.140)

Veel aandacht besteedt Jan niet aan Venezuela. Het is een tot op zekere hoogte oppervlakkig land. De olierijkdom leidt tot consumptie in plaats van investeringen in de economie. Venezuela is een waar iedereen snel rijk wil worden. Geluk is gelijk aan consumptie. Ik heb een senator gekend die er trots op was dat zijn land de grootste importeur van Johny Red Label whisky is.

Jan van der Putten op bezoek in Mexico.
Hier loopt hij met Diny en onze dochter Marieke van anderhalf
bij de piramides van Teotihuacan (mei 1976)

In zijn Venezuela tijd (1976) komt Jan naar Mexico om verslag te doen van de verkiezingscampagne van presidentskandidaat Lopez Portillo voor de Gevestigde Revolutionaire Partij PRI die sinds de jaren twintig aan de macht is. Ik woonde daar sinds eind 1973 als functionaris in dienst van het United Nations Development Program.Ik nodig Jan voor een bezoek bij mij thuis in Ciudad Satelite, een grote wijk in de voorstad Naucalpan.

Om greep te krijgen op de politieke situatie in het land heb ik een paar stukken geschreven met het idee ze ergens in Nederland te publiceren. Bij navraag blijkt dat ik ze als VN functionaris niet mag publiceren. Ik geef ze daarom aan Jan die voor de eerste keer van zijn leven in Mexico is. 

Later publiceer ik onder een pseudoniem enkele stukken in het tijdschrift Latijns Amerika dat uitgegeven wordt door CLAT Nederland, een solidariteitsvereniging met de Latijns Amerikaanse vakbond CLAT die zijn hoofdzetel in Venezuela heeft.

Jan schrijft dat zijn eerste verblijf meteen een spoedcursus Mexicaanse politiek is dankzij de verkiezingskaravaan van presidentskandidaat José López Portillo waarmee hij door het noordwesten van het land trok. 

“Van de vroege ochtend tot de late avond snelde ik van massameeting naar vergadering, van diner naar volksfeest. In dorpen en steden sprak de kandidaat gedisciplineerde mensenmassa’s toe. Plaatselijke notabelen en werklozen, grootgrondbezitters en boeren zonder land, grootindustriëlen en arbeiders, docenten en studenten, armen en rijken, ze werden allemaal door de kandidaat toegesproken, en ze kregen allemaal de beloften die ze horen wilden, vaak ook cadeaus of de toezegging van een baan bij de overheid. Kritische geluiden werden er niet gehoord.” (Blz 160-161)

Een rake typering van Mexico als een land van beloften die nooit waar gemaakt worden. Mexico is vastgelopen in zijn gevestigde revolutie door politieke onwetendheid, gebrek aan openheid, corruptie en vooral gebrek aan een geloofwaardige, democratische oppositie. Voor zover er oppositie is, bestaat die bij de gratie van de eeuwig aan de macht zijnde PRI.

Helaas heb ik zijn artikelen nooit gelezen. Weliswaar stuurt Jan brieven met de vier artikelen naar me op maar die zijn verloren gegaan omdat ik intussen naar Nederland verhuis in afwachting van mijn aanstelling in Costa Rica alwaar ik in 1977 kom te werken bij een plattelandsproject van de Internationale Arbeidsorganisatie ILO. We hebben daarna nog een korte briefwisseling gehad.