JEROEN BOSCH

Detail uit Het Laatste Oordeel van Jeroen Bosch, te zien in de Kunst Akademie in Wenen.

Jeroen Bosch is een fascinerend schilder, een meesterschilder van de hoogste categorie. Hij heeft enkele wereldberoemde drieluiken gemaakt waarop zoveel te zien is dat je er nooit op uitgekeken raakt. Helaas is geen enkel van die drieluiken behouden gebleven voor den Bosch, de plaats waar hij gewoond en gewerkt heeft, en zelfs niet voor Nederland.

Een van de beroemdste is misschien wel “De Tuin der Lusten” Het daagt de verbeeldingskracht van de toeschouwer maximaal uit. Het is te zien in het museum El Prado te Madrid. De drieluik “De Verleiding van de Heilige Antonius” hangt in het Portugees Nationaal Museum voor Oude Kunst te Lissabon.

Detail uit Het Laatste Oordeel van Jeroen Bosch.

Een ander beroemd drieluik hangt in Wenen, in de galerie van de Kunst Akdemie op Schillerplatz nummer 1. Gelukkig weten niet veel mensen dat. Nergens groepjes toeristen te zien met hun gidsen. De galerie is zoals een galerie moet zijn, een rustige ruimte voor de zintuigen en voor bezinning. 

De schilderijen van Bosch zijn immers schilderijen met veel inhoud. De verbeelding van goed en kwaad in beeld gebracht door fantasiefiguren die in je geest gaan rond zwerven. Raadselachtige figuren die door de tijd heen hun directe betekenis voor de kijker hebben verloren, maar je voelt de betekenis en die is gruwelijk en overdonderend. Misschien juist daardoor blijven ze fascineren.

Detail van Het Laatste Oordeel van Jeroen Bosch.

In de schilderkunst van Bosch gaat het over mensen en mensheid, gewone mensen. Hij schildert geen belangrijke, rijke of hooggeplaatste figuren. Het zijn schilderijen met mensen die mensen dingen doen, goede en slechte dingen. Bruegel is niet voor niks zijn opvolger. Ook die schilderde de mensen maar dan aardser en geen dreiging van het kwaad op de achtergrond .

Jeroen Bosch is een van onze belangrijkste schilderkunstige erflaters. Zijn schilderijen houden ons na ruim 500 jaar nog steeds een spiegel voor. Hij is een zedenmeester zonder moralist te zijn. Zijn fantasie is rijker dan welke schilder ook in Nederland. Bovendien durft hij te spotten met  kerkelijke en wereldse machtigen. Dat moet in zijn tijd gewaagd zijn geweest.