23. AMERICA LATINA. BRAZILIË AKTIE

 

“Het fascisme in Latijns-Amerika neemt hand over hand toe. Bolivia en Uruguay zijn recente voorbeelden van landen waarin rechtse militaire machten een sfeer van terreur en onderdrukking hebben geschapen. En nu is daar Chili bijgekomen. Aan een socialistische experiment langs democratische weg is op weerzinwekkende wijze een eind aan gemaakt. Belangrijk in dit alles lijkt de rol die het grootste land van Latijns-Amerika, Brazilië, in dit geheel gespeeld heeft en nog speelt. Brazilië is het sleutelland voor Latijns-Amerika. Brazilië is ook het land dat namen de VS in Latijns-Amerika optreedt als ‘politie-agent”. Het is daarom dat in de toekomst nieuwe en intensievere acties rond dit land gevoerd worden. Het is ook daarom dat we in dit nummer speciale aandacht vragen voor het Braziliaanse economische model. op de komende ledenvergadering zullen we hierop nader ingaan.” 

Aldus het “Van de redaktie” in CLAT Nieuws no.7 van oktober-november 1973, 4e jaargang. Dit nummer kun je gerust een Brazilië special noemen met 4 artikelen gewijd aan het land. 

De aanleiding voor de bijzondere aandacht voor Brazilië is de handelstentoonstelling “Brazil Export ’73” die in Brussel wordt gehouden en waar volgens de propaganda de resultaten van het Braziliaanse economische wonder te zien zijn.

Dat Braziliaanse wonder bestaat eruit dat sinds de militaire staatsgreep in 1964 Brazilië een paradijs is geworden voor buitenlandse investeerders, voor de multinationale concerns. Langzamerhand zijn deze concerns de Braziliaanse economie gaan beheersen. Er volgt een gedetailleerd overzicht van de voordelen die deze concerns waaronder ook Nederlandse bedrijven, hebben door zich in Brazilië te vestigen.

Maar Nederland doet meer. De Nederlandse Centrale Kamer van Handelsbevordering bereidt in samenwerking met het Instituut voor Latijns-Amerika een handelsmissie naar Brazilië voor. Dat lijkt op steun aan een economisch model dat door een aantal Braziliaanse bisschoppen verantwoordelijk wordt gesteld voor de armoede, terreur en schending van mensenrechten in het land.

Gezien het bovenstaande zal aktie gevoerd worden tegen Brasil Export ’73. Er zullen grote akties komen in het kader van het aanstaande Brazilië Tribunaal. De coördinatie van die acties is in handen van het Braziliaans Informatie Front. 

Ondertussen stelt PPR kamerlid Dolf Coppes in samenwerking met CLAT Nederland en het Brazilië Informatie Front vragen aan Minister van der Stoel van Buitenlandse Zaken en Minister Pronk van Ontwikkelingssamenwerking over schokkende uitlatingen van de Nederlandse ambassadeur in Brazilië. 

Die omschrijft in een interview de Braziliaanse militairen als “voortreffelijk opgeleide bestuurders” en meent dat het beeld van Brazilië in de Nederlandse media vaak op misverstanden berust. Een van die misverstanden is dat gevangenen stelselmatig gemarteld zouden worden. De militairen geven toe dat gebeurt maar incidenteel en ze zitten er mee in hun maag.   

De antwoorden van de minister worden als onbevredigend ervaren en dus wordt een tweede serie vragen voorbereid. Coppes vraagt de Minsters van Buitenlandse Zaken van der Stoel en Ontwikkelingssamenwerking Pronk (beiden van de PvdA) nog maar eens of zij van mening zijn dat het regiem in Brazilië een dictatuur genoemd kan worden? de vraag wordt begeleid met ondersteunende informatie.

Dolf Coppes en CLAT Nederland halen met deze vraag uiteindelijk hun gelijk bij de Ministers. Zij erkennen in hun antwoord dat “Het regime in Brazilië als een dictatuur moet worden aangemerkt omdat in dit land geen sprake is van een systeem van representatieve democratie en waarborging van mensenrechten, zoals wij die bijv. kennen in de kring van lid-staten van de Raad van Europa. Het is echter een vorm van dictatuur waarbij niet alleen macht volledig is geconcentreerd bij één enkele persoon.” Een nuance die bij de vakbonden in Brazilië nog niet is opgekomen.