BRIEF AAN GERARD REVE 1.

 

Gerard Reve (rechts) en Hans Keller tijdens de toekenning van de P.C. Hooft-prijs in de kerk van het Allerheiligste Hart te Amsterdam, 23 oktober 1969. Foto: Bert Verhoeff / Nationaal Archief.

Beste Gerard,

Vandaag is je 100ste geboortedag. Toen je nog leefde en ik je boeken las, heb ik je een kaartje gestuurd. Ik liet je weten dat ik genoot van je boeken ook al ben ik geen huisvrouw. Ik heb helaas nooit antwoord van je gekregen. Dat zou ik maar wat graag gehad hebben. Eindelijk een kaart of brief van een Nederlandse beroemdheid in huis.

Eerlijk gezegd hoopte ik toen op een begin van meer contact door brieven. Wat zou ik graag brieven aan je geschreven hebben. Ik wilde toen bijvoorbeeld graag weten waarom je katholiek geworden bent, in een tijd dat iedereen van zijn geloof afviel of zelfs Marxistisch werd. 

Ik heb heel wat leeftijdsgenoten gekend die nadat ze van hun katholieke geloof waren gevallen, zich bekeerden tot de Communistische Partij Nederland want, zo zeiden ze, die doet tenminste iets voor de arbeidersklasse. 

In die tijd was ook ik van mijn ouderlijk geloof gevallen en bezig me te bekeren tot het Marxisme. Communist ben ik nooit geworden. Een politieke partij met een krant die De Waarheid heette, was mij te simpel. Mensen die zeggen de waarheid te dienen en dat ook nog in een krant durven schrijven, zijn niet te vertrouwen. 

Maar om terug te komen op mijn vraag, was je echt katholiek, meende je het of was het maar een act zoals zoveel van je optredens? Er moest immers brood op de plank komen, zo zei je ter rechtvaardiging van je spectaculaire optredens. En dat is natuurlijk waar, van de wind kun je niet leven.

Veel mensen waren daarom geneigd je katholicisme niet ernstig te nemen. Anderen, zoals Drs. Bert Boelaars, vonden het beter om te doen of je een beetje gek was. Volgens hem was jij als “zelfverklaarde katholiek meer vrijdenker en humanist dan je zelf wil weten.” Zo zit dat dus, je verklaart je zelf katholiek maar beseft niet dat je humanist bent. Zo ken ik er nog wel een paar.

Ik denk dat je bekering tot het katholicisme wel degelijk echt was. Het was een reactie op je communistische opvoeding. Een wereld waarin voor gevoel en fantasie geen plaats is waar zelfs geen ruimte voor individuen bestaat. Alles voor de vooruitgang. Voor communisten ligt de geschiedenis van de mensheid met hun grote gelijk voor eeuwig en altijd vast. De communistische partij weet wat het beste voor je is.

Jouw ironische kijk op het communisme versterkte mijn twijfels over het communisme. Door enige zelfstudie had ik reeds ontdekt dat het communisme een doodlopende weg is. In ieder geval geen betere weg voor zingeving aan mijn leven dan bijvoorbeeld het katholieke geloof. Dankzij jou geschriften zag ik in dat het katholieke geloof een grotere schat en meer geestelijke reserves bezit voor levensgeluk en inzicht in leven en welzijn van de mensen dan het communisme. Dankzij jou werd ik definitief bekeerd van mijn bekering. 

Ik neem je verklaring aan je vrienden dat zij je intrede in de Rooms Katholieke Kerk moeten beschouwen “als de formele bevestiging van een reeds jaren bestaande toestand, maar voorts, en vooral, als een daad van loyaliteit”, serieus. Ik sluit me graag aan bij je vaststelling dat de Rooms Katholieke Kerk de beste kansen heeft om religieuze idealen te verwerkelijken ook al zul je niet oud genoeg worden om daarvan veel mee te maken. 

“Mij staat een religie voor ogen, waarvan de belijder niet anders zal beogen dan zichzelf te openen voor God, inplaats van God te willen bemachtigen en dienstbaar te willen maken aan de vervulling van infantiele begeerten; een geloof, dat misschien eens zal mogen heersen, en waarin de mens de moed zal vinden zijn Godsbegrip los te maken van elke hoop en elke verwachting van welk heil dan ook; een geloof, dat de noodzaak van de Dood zal willen inzien, en begrippen als Verlossing en Eeuwig Leven niet zal interpreteren als een zich na de Dood voortzettend, altijddurend heden.

Aan het ritueel dat sommigen Uwer geheel, anderen gedeeltelijk, als bespottelijk, archaïes en zinloos beschouwen - en ik kan niet loochenen dat sommige Uwer gedachten mij niet vreemd zijn - onderwerp ik mij, omdat ik mijn verantwoordelijkheid heb erkend, en besef dat mijn opdracht, zoals ik die zie, niet buiten maar binnen de Rooms Katholieke Kerk ligt.

Ik blijf dezelfde die ik was, en U behoeft niet bevreesd te zijn dat ik iemand word die de hele dag in zijn brevier leest en zelfs bij het fietsen nog apologetiese brochures raadpleegt.

Tenslotte nog dit: God is de enige werkelijkheid - al het andere is een illusie en een begoocheling.” (G. K. van het Reve, Bij mijn intrede in de Rooms Katholieke Kerk, Tirade, Jaargang 10 (nrs.109-120), 1966)

We moeten niet teveel verwachten in ons leven. Moge je rusten in vrede en in de zaligheid van de eeuwige waarheid.

Petrus