Botakoz Kassymbekova (Kazachstan 1980) is hoogleraar Oost-Europese geschiedenis aan de Universiteit van Zürich. Ze studeerde in Bishkek en Essex. Botakoz Kassymbekova voltooide haar doctoraat aan de Humboldt Universiteit in Berlijn en werkte als postdoc in Berlijn, Liverpool en Basel, en als gastonderzoeker aan de Columbia Universiteit in New York. Haar onderzoeksfocus ligt op de Sovjetgeschiedenis, het stalinisme en poststalinisme, en de Russische imperiale geschiedenis. Haar eerste boek Despite Cultures: Early Soviet Rule in Tajikistan (Pittsburgh University Press) volgt de Sovjet-imperialistische strategieën in Centraal-Azië en analyseert hoe dictaturen communiceren en hun heerschappij over grote afstanden afdwingen. (Website University of Zurich). Kassymbekova is gespecialiseerd in het stalinisme (vernoemd naar de Sovjet-tiran Jozef Stalin), het poststalinisme en de imperiale geschiedenis van Rusland en de Sovjet-Unie.
Kassymbekova werkt momenteel aan een ander boek, 'Imperial Innocence', waarin wordt onderzocht hoe Rusland een slachtofferverhaal gebruikt om zijn imperiale beleid te rechtvaardigen en hoe de cultus van het martelaarschap is ingebed in de Russische koloniale identiteit.
Een gesprek met Kassymbekova over Russisch kolonialisme.
De meeste Russen lijken niet bereid de privileges op te geven die de regering hen geeft ten koste van de etnische minderheden in het land. ‘Het Russische kolonialisme is niet hervormbaar’, zegt ze. “Russische dissidenten willen het imperium behouden, wat betekent dat ze de status quo willen handhaven”, zo beweert Kassymbekova. “Deze status quo zal nooit democratie brengen, simpelweg omdat een imperium een autoritair systeem is”, voegt ze eraan toe.
Sinds Rusland in februari 2022 zijn grootschalige invasie van Oekraïne lanceerde, hebben een aantal activisten hun oproepen aangescherpt om Rusland, een land met ruim 140 miljoen inwoners, verspreid over elf tijdzones, te dekoloniseren.
Sommigen geloven dat Rusland een van de laatste rijken is die nog overeind staan, omdat het een enorme en sterk gecentraliseerde staat is die over een grote verscheidenheid aan volkeren regeert. Russische ‘nationale republieken’, regio’s die zijn opgericht om een vorm van autonomie te geven aan de nationale minderheden die er wonen, worden in feite bestuurd vanuit Moskou, met gouverneurs die rechtstreeks worden benoemd door de Russische president Vladimir Poetin.
Mensen die in zulke republieken wonen, hebben weinig tot niets te zeggen over wie hen regeert en hoe.Van de tien armste regio's van Rusland zijn er negen nationale republieken. De nationale republieken in Rusland zijn ook het zwaarst getroffen door de oorlog, waarbij de hoogste aantallen per hoofd van de bevolking op het slagveld zijn gemobiliseerd en gedood.
Ondertussen hebben buurlanden van Rusland, die deel uitmaakten van het Russische Rijk en later de Sovjet-Unie en in de jaren negentig onafhankelijk werden, actief gevochten voor het behoud van hun nationale identiteit, taal en cultuur die Moskou eeuwenlang heeft geprobeerd uit te wissen. Tot deze landen behoort Kazachstan, het thuisland van Kassymbekova.
Westerse Romantisering van de Sovjet Unie
Het idee dat de Sovjet-Unie een moderniserende, egaliserende en progressieve staat was, heeft een lange geschiedenis in het westerse denken. Ik denk dat het voortkomt uit de situatie waarin geleerden theorie boven mensen stellen.
De marxistische theorie zegt dat kapitalisme de bron is van onrecht, uitbuiting en ongelijkheid. Dit idee stoelt op een heel imperialistisch of koloniaal denkbeeld, omdat het impliceert dat als we het systeem maar repareren — enkele economische procedures of eigendomsrechten — alles goed zal komen. Het houdt echter geen rekening met mensen van vlees en bloed. Zij weten wat goed voor hen is en kunnen beslissen hoe ze moeten leven.
Zeggen dat 'wij Westerse kapitalistische samenlevingen slecht zijn, kijk maar wat we onze koloniën hebben aangedaan en dat wat Moskou heeft gedaan veel beter is', is een vergelijking tussen bevoorrechte blanke mannen.
Het idee om de wereld centraal en vanuit één perspectief te repareren zoals in de tijd van de Sovjet Unie, leidde tot miljoenen doden, veel lijden en onderdrukking. Ik ben bang voor deze ideeën omdat ze mensen behandelen als subjecten in plaats van als gelijkwaardige deelnemers aan gesprekken over rechtvaardigheid en gelijkheid. De hele Sovjetgeschiedenis zou dan slechts een intellectuele oefening waaraan het lot van mensen als bijzaak wordt beschouwd.
Interview verschenen in The Kyiv Independent, 11 december 2024
Geen opmerkingen:
Een reactie posten