 |
| Henri Fauconnier, Drieluik "De droom van de Vagebond", 1916-17. Links: De geboorte van de Vagebond. Midden:De Vagebond. Rechts: De dood van de Vagebond. Het expressionistische schilderij zou van grote invloed zijn op de Bergense School. |
Ik ben op de schilderijen tentoonstelling “Mooiste Modernisten” in Museum Singer Laren geweest. Helaas is die intussen afgelopen. De tentoonstelling geeft een goed overzicht van de Nederlandse moderne schilderkunst vanaf de tweede helft van negentiende eeuw tot aan de Tweede Wereldoorlog. Je ziet van zaal tot zaal hoe de schilderkunst in Nederland onder invloed van moderne stromingen als pointilisme, impressionisme en expressionisme zich begint te bevrijden van het academisch kopiëren van de werkelijkheid.
 |
| Ferdinand Hart Nibbrig, "Twee kinderen onder een appelboom", circa 1899 |
Verf, penseelstreken, kleur en compositie dienen niet alleen maar meer om de werkelijkheid nauwgezet uit te beelden maar om de emoties van de schilder in beeld te brengen. De werkelijkheid wordt een haakje om de schilderkunst aan op te hangen totdat ook het haakje helemaal uit beeld verdwijnt bij de abstracte schilders. Dan krijgt het publiek het heel moeilijk.
 |
| Anton Mauve, "Het pasgeboren lam", circa 1884. Mauve was een succesvol schilder in binnen en buitenland. Intussen is hij ver overvleugeld door zijn kortstondige leerling Vincent Van Gogh. |
Dat proces is langzaam en moeizaam op gang gekomen. Zo verandert het pointilisme het kleurenpalet en worden penseelstreken punten, maar het blijft een geschilderd plaatje. In die tijd was dit al een fikse revolutie waar niet iedereen gelukkig mee was.
 |
| Isaac Israels, "Vrouw in profiel voor Zonnebloemen van Van Gogh", 1918 |
Vincent van Gogh maakte in Frankrijk een radicale sprong in deze ontwikkeling met gevolgen voor de Nederlandse schilderkunst. Zijn kortstondige leermeester Anton Mauve van de Larense School hangt uiteraard op de tentoonstelling. Mauve is van invloed geweest op de keuze van onderwerpen van Vincent en heft via hem en diens vrienden kennis gemaakt met het Nederlandse expressionisme. Mauve zelf bleef trouw aan de uitbeelding van de werkelijkheid als voornaamste opdracht voor een schilder.
 |
| George Hendrik Breitner, "Zittend Halfnaakt, circa 1890 |
De invloed van Van Gogh in Nederland zien we op het schilderij “Vrouw in profiel voor Zonnebloemen van Van Gogh” (1918). Het kan haast niet anders of Isaac Israels wil met het schilderij zeggen dat hij in de sporen van Van Gogh schildert. In zijn schilderij “Vrouw in strandstoel” zijn kleur en penseelstreek belangrijker dan de nauwgezette weergave van de werkelijkheid, zoals dat ook bij van Van Gogh het geval is.
 |
| Jan Sluijters, "Bloemencompositie", 1913 |
Dezelfde ontwikkeling zien we bij de Amsterdamse schilder Breitner waarvan op de tentoonstelling een expressief “Zittend half naakt” hangt. Breitner houdt echter ook vast aan de uitbeelding van de werkelijkheid, geromantiseerd dat dan weer wel. Hij en Israels blijven bij hun gedekte -Hollandse- kleurenpalet. Geen zonnige uitbundigheid van kleuren zoals bij Van Gogh. Blijkbaar bepaalt de fysieke omgeving mee het kleurenpalet.
 |
| Bart van der Leck, "Compositie", 1918 |
Twee andere schilders die de aandacht trekken in de tentoonstelling zijn Sluijters en Bart van der Leck. Het werk van deze twee schilders komt heel dicht bij abstract, non figuratief werk. Bij van der Leck nog meer dan bij Sluijters. Kleuren zijn uitbundiger, vormen worden gereduceerd tot hun essentie. Beiden slaan een brug naar De Stijl van Piet Mondriaan en Theo Doesburg. Van der Leck wordt zelfs even lid van de Stijlgroep. De Stijlgroep is de stijlvolle afsluiting van de Nederlandse modernisten. Na de Tweede Wereldoorlog wordt de kunst in Nederland opnieuw op zijn kop gezet maar die periode komt in Laren niet meer aan de orde. Van Gogh en Mondriaan hebben intussen de Nederlandse schilderkunst opnieuw met overtuiging op de internationale kaart gezet.
 |
| Toeschouwers in Singer Laren. |
Geen opmerkingen:
Een reactie posten