maandag 23 mei 2016

BEFORE THEY PASS AWAY

De voorkant van het boek, een uitgave van teNeues, november 2013.
Het boek weegt ruim 5 en een halve kilo. (63x396x317 mm).
Op de foto een Maasai uit Tanzania (blz.394) 

Het hierboven afgebeelde indrukwekkende fotoboek (424 pagina’s) heb ik gekregen voor mijn verjaardag. Het staat vol met prachtige foto’s van volkeren die dreigen uit te sterven. Fotograaf Jimmy Nelson legt hun kleding en natuurlijke omgeving fotografisch vast met oog voor detail voordat het te laat is. Het is dus eigenlijk een tragisch boek want je weet dat de afgebeelde volkeren het uiteindelijk zullen moeten afleggen tegen de moderne wereld. Dat is de tragiek van de vooruitgang die blijkbaar niet is te stoppen.

De foto’s zijn zorgvuldig gemaakt en met veel gevoel voor de waardigheid van de poserende mensen en hun omgeving waar ze al honderden jaren in overleven. Je zou het een ode kunnen noemen aan deze mensen die weliswaar niet tot de moderne wereld behoren maar die net zo goed de menselijke waardigheid hebben als wij  van de moderniteit en de vooruitgang zijn. Je kunt je zelfs afvragen of ze niet waardiger en menselijker zijn dan wij in ons comfortabele en vaak gemakzuchtige bestaan. 

Papua New Guinea, blz.60/61

Door de wijze van fotograferen van Nelson krijgen we als het ware een beeld van de laatste “goede wilden”, de nog niet door de maatschappij verdorven (Rousseau) of vervreemde (Marx) mens. Een romantisch idee dat leefde bij de eerste ontdekkingsreizigers en negentiende eeuwse filosofen. Het idee van de onbedorven mens gaat terug naar de Bijbelse mythe over het aardse paradijs waar de eerste mensen vrij en zonder zonden leefden. In tegenstelling tot wat de Christelijke Kerk predikt dat met de zondeval een einde zou zijn gekomen aan het paradijs, meenden zij dat het paradijs nog wel degelijk bestond.

In werkelijkheid heeft de goede en onbedorven wilde natuurlijk nooit bestaan. Als fotograaf Jimmy Nelson een tijdje zou hebben opgetrokken met de verdwijnende stammen dan zou hij met heel andere foto’s zijn thuis gekomen. Nu zijn het voornamelijk ceremoniële foto’s die hij gemaakt heeft, foto’s waarin de mensen zich van hun mooiste en beste kant laten zien zoals wij dat doen op bijvoorbeeld trouwfoto’s. In werkelijkheid is het leven van deze mensen in stam of groepsverband een harde strijd om het bestaan met veel onzekerheden, conflicten, ziekten en soms honger. Bij enkele foto's, zoals die waar een groepje poseert met geweren of  pijl en boog of waar ze vis slachten op het ijs, kun je je goed voorstellen dat hun leven niet benijdenswaardig is.

Ethiopia, blz.341


Ondertussen is het idee van de onbedorven en vrije mens nog steeds niet verdwenen en ik denk ook niet dat het met het verdwijnen van deze stammen zal uitsterven. We hebben als mensen nu eenmaal een houvast nodig in ons leven, wat de wetenschap ons ook leert. Het idee dat de mens ooit onbedorven en vrij is geweest, is te mooi om los te laten en het is ook meteen een fascinerend idee om naar toe te werken. Die stammen mogen dan verdwijnen, de gedachte blijft bestaan dat wij mensen ooit weer vrij van zorgen zullen zijn, onbedorven levend zoals Marx al beweerde, ’s morgens vissen, ’s middags jagen en ’s avonds TV kijken.

1 opmerking: