FOTO'S MET BIJSCHRIFT VAN AD VAN DOOREN

Riel, tweede helft jaren vijftig. Bakker Janus Cleijsen en zijn vrouw Wies Lemans
genietend van hun levensavond.

'Foto's met bijschrift' is de eenvoudige maar treffende titel van het boek dat ik vorig jaar van mijn goede vriend en vroegere fotomaatje Ad van Dooren kreeg. Sinds zijn pensionering heeft hij de moeite genomen om zijn foto archief uit zijn jeugd tezamen met zijn geheugen te ordenen. In zijn woord vooraf schrijft hij het volgende:

Gilze, eind jaren vijftig. Anna van Hees en haar man Bert achterop de Zündapp.

“Dit boek bevat een selectie uit de foto's die ik eind jaren vijftig maakte. Het gros is gemaakt in Riel, een dorp onder de rook van Tilburg waar ik in 1939 geboren ben en tot 1966 woonde. Medio jaren vijftig werkte ik een paar jaar bij een Tilburgse fotograaf waar ik het vak leerde. Mijn dorpsgenoten wisten me daarna al snel te vinden als ze eens een pasfoto nodig hadden of voor wat plaatjes van de kinderen, een portret van een communicant of een familiefoto bij een feestelijke gelegenheid. Los van deze 'opdrachten' en geheel naar eigen inzicht fotografeerde ik ook mensen en de dingen die ikzelf de moeite waard vond. Ik heb er een lijvig archief aan overgehouden waaruit ik nu, meer dan vijftig jaar na dato, naar hartelust kan putten.”

Toon van Hees met kinderen, eind jaren vijftig.
"Naast melkboer was Toon ook agent bij de reservepolitie en een gewaardeerd lid
van onze herentoneelvereniging. Als acteur blonk hij uit in karakterrollen en
met wat fantasie zou je hem de Rielse Ko van Dijk kunnen noemen
en wat die reservepolitie betreft, die werd bijvoorbeeld ingezet
als er eens een wielerkoers door ons dorp kwam."

Het boek geeft met deze foto's en zijn fragmentarische herinneringen, zoals hijzelf al schrijft in zijn 'Woord vooraf', een beeld van het leven in zijn geboortedorp Riel in het midden van de twintigste eeuw. Riel is natuurlijk maar een vlekje op de kaart van Nederland en al helemaal op de wereldbol maar het staat wel voor het leven in een groot deel van Nederland en in ieder geval in het zuiden van Nederland. Ik ben wat later geboren in het Noord Brabantse Oss, toen nog een dorp, en ik kan verzekeren dat 'de petite histoire' van Riel heel veel gelijkenissen vertoond met die van Oss.

Wernhoutsburg (Zundert) omstreeks 1956; Een zuster van de congregatie der Dochters van Liefde (Filles de la Charité)

Het boek geeft in woord maar vooral beeld een zodanig treffend tijdsbeeld dat het meteen ook zijn eigen tijd overstijgt. Daarmee is het boek een kunstwerk, het brengt ons naar de ziel en de geest van alle mensen die hun leven slijten met kleine en grote vreugden, tegenslagen, bekommernissen, zorgen en verdriet in een kleine gemeenschap. Daarmee maakt het boek deel uit van de geschiedenis van alle mensen.

Riel omstreeks 1960. Carnaval in café Wouters.

Ik wil het boek niet nog groter maken dan het al is maar het is ook meteen een studie in woord en beeld van het leven op het platteland in het toenmalige Noord Brabant. Het boek is een sociologische en antropologische studie van een leven dat na de Tweede Wereldoorlog langzaam verdwenen is om vervangen te worden door een verstedelijkte, geïndividualiseerde, welvarende en consumerende maatschappij. Dat heet vooruitgang maar zoals voor elke vooruitgang wordt daar een prijs voor betaalt. Of die prijs de moeite waard is, zullen komende generaties moeten uitmaken. Een boek als dit kan hun daarbij helpen.