WERKPLEZIER

"Happiness at Work, the next frontier for trade unions?" was the titel van de toespraak
van de Deense Chief Happiness Officer Arletta Bentzen.

Wie aan vakbonden denkt, denkt niet meteen aan werkplezier. Integendeel, vakbonden komen nogal eens in het nieuws met ontevredenheid: protestacties, demonstraties en stakingen. Vakbonden zijn nogal gefixeerd op loon en loonsverhoging en daarna op de secundaire arbeidsvoorwaarden.Over werkplezier hoor je ze niet vaak.

Toch was er de afgelopen week een Europees seminar in Kopenhagen, Denemarken met als thema “Happiness at work”. Het seminar werd gesponsord door de Europese Commissie via EZA en georganiseerd en gesponsord door de Deense vakcentrale KRIFA en de internationale vakbondsfederatie WOW. Op het programma stond een diversiteit van sprekers uit verschillende Europese landen die het thema van verschillende kanten belichtten.

Professor Jan Van Pethegem van de Universiteit van Leuven (links) en Rolf Weber,
WOW penningmeester, tijdens een uitwisseling met de seminar deelnemers.

De Leuvense Professor Jan van Peteghem legde met zijn overzicht van litteratuur en onderzoek naar werkplezier een stevige basis voor het seminar. Een voor vakbonden interessante vaststelling was dat er maar tot op zekere hoogte een rechtstreeks verband is tussen loon en tevredenheid met het werk. Wordt eenmaal een bepaald loonniveau bereikt dan vlakt de gelukscurve snel af. Meer loon draagt dan niet veel meer bij aan tevredenheid met je baan. Blijkbaar zijn er nog andere belangrijke factoren in het spel die bepalend zijn voor tevredenheid met je werk.

CNV Bestuurder Willem Jelle Berg met als thema "A beautiful day to have fun."
Een moeilijke relatie tussen vakbond en werkplezier.

CNV bestuurder Willem Jelle Berg vertelde vervolgens over de ervaringen en opvattingen van de Nederlandse vakcentrale CNV met dit thema. Voor het CNV, dat ongeveer 100 jaar geleden is opgericht, is werk altijd meer geweest dan alleen geld verdienen. Mensen hebben behoefte aan erkenning en respect voor hun werk, aan beroepstrots, aan eigen verantwoordelijkheid en de mogelijkheid zich persoonlijk te ontwikkelen. Werk is de weg waarlangs je ook deelneemt aan de gemeenschap waarin je leeft, van je gezin tot je wijk, van je stad tot je land en uiteindelijk zelfs de wereldgemeenschap. Zonder werk voelt een mens zich al gauw nutteloos of overbodig. Overigens wordt onder werk ook vrijwilligerswerk verstaan, de zorg voor de naasten en huishoudelijke werk. Het CNV heeft campagne gevoerd tegen factoren die arbeidsgeluk in de weg staan zoals bijvoorbeeld pesten op het werk en de alsmaar groter wordende stress op het werk als gevolg van de globalisering.

KRIFA voorzitter Soren Fibiger Omesen legt uit waarom en hoe
KRIFA werkplezier tot leidraad van beleid en actie wil maken.

KRIFA voorzitter Soren Fibiger Olesen bevestigde dat voor KRIFA als Christelijke vakbeweging “werkplezier” ook een centraal thema is. KRIFA wil bijdragen tot vergroting van het geluk van werknemers op hun werkplek. Maar de vraag is hoe dat moet in de praktijk? Om antwoord op die vraag te krijgen heeft KRIFA samen met 2 gerenommeerde Deense onderzoeksinstellingen een uitgebreid onderzoek opgezet. Het doel was de samenstelling van een arbeidstevredenheid index 2015. Het hoe, wat en waar van dat onderzoek werd op het seminar uitgelegd door de KRIFA communicatie adviseur Mikkel Hundborg. In begrijpelijke taal vertelde hij ons over de opzet van het onderzoek, de verschillende varianten die een rol spelen bij tevreden met het werk, het litteratuur onderzoek, de (statistische) uitwerking van de data en uiteraard de resultaten. Het resultaat van het onderzoek is gepubliceerd in een brochure 'Job Satisfaction Index 2015, What drives job satisfaction?”

Met het onderzoek werden 6 factoren in kaart gebracht die effect hebben op werkplezier of tevredenheid: het doel van je werk, leiderschap, het hebben van invloed, resultaten van de arbeid, balans tussen leven en werk en collega's. Ik denk dat ieder van ons deze factoren wel herkent en ook op hem of haar zelf van toepassing vindt. De kunst is om te meten in hoeverre deze factoren een rol spelen en wat het gewicht is in het totale pakket. Een paar resultaten zijn interessant om hier te noemen.

Met hulp van muziek en aansluitende bewegingen
wordt het werkplezier verhoogd,
ook dat van deelnemers aan een seminar.

Eerst werd de deelnemers gevraagd welke factoren zij zelf belangrijk vonden voor tevredenheid met hun werk. In orde van belangrijkheid waren dat: doel van het werk, collega's, invloed, resultaten, leiderschap en de balans tussen leven en werk. Na analyse van de gestelde vragen, bleek die volgorde niet helemaal te kloppen. Inderdaad weegt het zwaarst op arbeidstevredenheid het doel van het werk. Aan de hand van de vragen kwam op nummer 2 leiderschap te staan en niet collega's. Krijg je wel eens een schouderklop van je baas en luistert hij naar je? De volgende factoren die wegen op de balans van werkplezier zijn in volgorde van belangrijkheid: balans tussen werk en leven, het hebben van invloed en resultaten van je werk. Verwonderlijk was dat het gedrag van je collega's uiteindelijk het minst bleek te wegen op de tevredenheidsbalans.

De seminar deelnemers uit de Balkanlanden Kroatië, Servië en Macedonië. 

Tijdens de werkgroepen bleek dat sommige Europese vakbonden nog niet zijn toegekomen aan dit thema voor hun leden. Sommige deelnemers, vooral uit Midden en oost Europa, opperden dat arbeidstevredenheid voor hun land een luxe is vanwege gebrek aan banen (werkloosheid), de lage lonen en de gebrekkige arbeidsomstandigheden. Overheden en werkgevers nemen zelfs gezondheid en veiligheid niet altijd en overal even ernstig. Er wordt mee gesjoemeld om de arbeidskosten te drukken en de winsten te verhogen.

Het antwoord hierop is dat ook veiligheid en gezondheid ooit geen thema waren bij de vakbeweging maar uiteindelijk onder druk van de omstandigheden op de vakbondsagenda zijn geplaatst. Nu zijn veiligheid en gezondheid op de werkplek geregeld door wetgeving en behoort elke werkgever oog te hebben voor de gezondheid en de veiligheid van zijn werknemers. Bovendien blijken tevreden werknemers productiever en creatiever te zijn waardoor het bedrijf productiever is dan andere bedrijven en beter functioneert. Kortom ook vanuit een kosten-baten analyse is werkplezier voor de werkgever een goede zaak.

De Oostenrijkse sociaal psycholoog en veiligheidsingenieur
legt uit waarom stress kan leiden tot gevaarlijke situaties
in een bedrijf en wat je er aan kunt doen om de risico's te verlagen.

De Oostenrijkse arbeidspsycholoog en veiligheidsingenieur Heimo Pilko vertelde ons over praktische mogelijkheden om in een bedrijf de sociaalpsychologische risico's van het werk te beheersen. Hoe dringend zo'n beheersing nodig is, is onlangs nog op tragische wijze gebleken bij het zelfmoord ongeluk veroorzaakt door een copiloot van de Duitse vliegmaatschappij German Wings. Teneinde inzicht te krijgen in de stress risico's op de werkplek met mogelijke negatieve sociaal psychologische gevolgen wordt tegenwoordig een evaluatie schema geraadpleegd aan de hand waarvan beoordeeld kan worden hoe groot de risico's zijn.

De Spaanse delegatie.

Tot hoever kun je gaan met de bevordering van arbeidstevredenheid. Arletta Bentzen als Chief Happiness Officer laat er in haar lezing geen twijfel over bestaan dat werkplezier of tevredenheid steeds belangrijker wordt voor een verantwoorde bedrijfsvoering. Het bedrijf waar zij bij werkt, nationaal en internationaal, legt de nadruk op mogelijke technieken om de arbeidsvreugde bij werknemers te verhogen. Haar aandacht is daarbij gericht op de persoonlijke emoties van de werknemer op zijn of haar arbeidsplaats, de onderlinge omgang tussen werknemers en de omgang tussen directie, management en werknemers. Op de website van woohooinc.com vind je tips en aanwijzingen ter vergroting van happiness at work.